Udar słoneczny – objawy, przyczyny i pierwsza pomoc

Lato to czas wypoczynku, relaksu i aktywności na świeżym powietrzu. Jednak nadmierna ekspozycja na słońce może być groźna dla zdrowia, a w skrajnych przypadkach – nawet życia. Jednym z największych zagrożeń związanych z upałami jest udar słoneczny. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest, jakie są jego objawy, kto jest najbardziej narażony i jak udzielić pierwszej pomocy.

Czym jest udar słoneczny?

Udar słoneczny, znany również jako udar cieplny, to stan zagrażający życiu, wywołany przegrzaniem organizmu. Dochodzi do niego najczęściej w wyniku bezpośredniego nagrzania głowy i karku przez promienie słoneczne, co prowadzi do przekrwienia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.

Występuje również inna forma udaru – tzw. hipertermia wysiłkowa, która wynika z intensywnego wysiłku fizycznego w upalnych warunkach. Dotyka głównie osoby młode, aktywne fizycznie.

Objawy udaru słonecznego:

Wczesne rozpoznanie objawów może uratować życie. Do najczęstszych symptomów należą:

* bolesne skurcze mięśni (kurcze cieplne),

* osłabienie, zawroty głowy, bladość i zimna skóra,

* nudności, wymioty, ból głowy,

* splątanie, majaczenie, utrata świadomości,

* drgawki, a w skrajnych przypadkach – śpiączka.

Jeśli temperatura ciała przekroczy 40°C, może dojść do nieodwracalnych zmian w organizmie, w tym uszkodzenia mózgu, wątroby, nerek oraz układu oddechowego.

Etapy przegrzania organizmu:

Stres cieplny

Najłagodniejsza postać przegrzania. Objawia się zmęczeniem i osłabieniem, mimo prawidłowej temperatury ciała. Wystarczy odpoczynek w cieniu i nawodnienie.

 Wyczerpanie cieplne

Pojawia się silne pocenie, odwodnienie i wzrost temperatury ciała do 38–40°C. Towarzyszą mu pragnienie, nudności, wymioty i możliwe omdlenia. Szczególnie niebezpieczne u dzieci.

Udar cieplny

Najpoważniejszy stan. Objawy to: sucha, gorąca skóra, splątanie, majaczenie, drgawki, a nawet utrata przytomności. Wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Udar słoneczny u dzieci

Dzieci są szczególnie narażone z powodu niedojrzałych mechanizmów termoregulacji. Objawy mogą obejmować:

* bardzo wysoką gorączkę,

* suchą, rozgrzaną skórę bez potu,

* apatię, płaczliwość, drgawki,

* utratę przytomności.

Nigdy nie zostawiaj dziecka w zamkniętym samochodzie, nawet na kilka minut!

Kto jest najbardziej narażony?

Choć udar może dotknąć każdego, szczególną ostrożność powinny zachować:

* osoby starsze,

* niemowlęta i małe dzieci,

* osoby z chorobami przewlekłymi (serca, skóry, otyłość),

* pracownicy fizyczni w upale,

* osoby przyjmujące niektóre leki (np. moczopędne, antyhistaminowe, neuroleptyki).

Jak zapobiec udarowi słonecznemu?

Oto podstawowe zasady bezpieczeństwa podczas upałów:

* unikaj słońca w godzinach 11:00–16:00,

* pij dużo wody – nie czekaj na pragnienie,

* noś jasne, przewiewne ubrania i nakrycie głowy,

* stosuj kremy z filtrem UV,

* ogranicz wysiłek fizyczny w największym upale.

Pierwsza pomoc przy udarze słonecznym

Jeśli podejrzewasz udar cieplny:

1. Wezwij pogotowie ratunkowe (112)

2. Przenieś osobę w chłodne, zacienione miejsce.

3. Zdejmij nadmiar ubrań, schładzaj ciało wodą (najlepiej letnią).

4. Nie podawaj napojów, jeśli osoba jest nieprzytomna.

5. Monitoruj oddech i tętno – w razie potrzeby rozpocznij RKO.

Udar słoneczny to poważne zagrożenie, zwłaszcza w czasie upalnych dni. Kluczem do bezpieczeństwa są profilaktyka, czujność i szybka reakcja. Jeśli tylko zauważysz niepokojące objawy – u siebie lub bliskich – nie zwlekaj z pomocą medyczną.